Cụ Hoàng Xuân Đường người làng Hoàng Trù, là một con người đức độ, là thầy đồ uyên thâm về Hán học, được nhân dân tôn kính gọi là cụ Tú. Cụ thường đi lại thăm bà con bên ngoại và ghé thăm cụ Vương Thúc Mậu cùng một số bạn đồng niên ở Làng Sen. Những lần đến Làng Sen, thấy một chú bé ngồi trên lưng trâu chăm chú đọc sách, vốn là một thầy đồ quý mến trò, cụ rất có cảm tình với chú bé hiếu học ấy. Ngày tết Mậu Dần (1878), khi hầu hết trẻ con trong làng đang mải mê với các trò chơi, Cụ Đường lại thấy chú bé ấy chăm chú đọc sách trên lưng trâu, cảnh tượng ấy đã tạo dấu ấn đặc biệt đối với Cụ. Hỏi tên tuổi và hoàn cảnh thì biết được cậu bé là Nguyễn Sinh Sắc con của cụ Nguyễn Sinh Nhậm và cụ Hà Thị Hy, lên 4 tuổi cậu Sắc mồ côi cả cha lẫn mẹ sống với anh cùng cha khác mẹ; là cậu bé thông minh, ham học nhưng do điều kiện, hoàn cảnh gia đình nên không được đến trường. Vốn là người giàu lòng nhân ái, thương cảm cảnh ngộ đó, cụ Hoàng Đường đã bàn với vợ xin đón cậu bé về nhà mình nuôi ăn học. Nguyễn Sinh Sắc được sống trong tình thương yêu và sự dạy dỗ của gia đình cụ Hoàng Đường. Đây chính là bước ngoặt trong cuộc đời của Nguyễn Sinh Sắc. Nhờ sự chăm sóc, dạy dỗ của Cụ Hoàng Xuân Đường, cậu bé Nguyễn Sinh Sắc học tập tiến bộ rất nhanh, càng ngày càng bộc lộ rõ thiên tư, hứa hẹn một tương lai tươi sáng trên con đường cử nghiệp.
Khi Nguyễn Sinh Sắc đến tuổi trưởng thành, cô Hoàng Thị Loan-con gái đầu lòng của Cụ Hoàng Xuân Đường cũng đã lớn và ngày càng có cảm tình với cậu con trai thông minh và tốt nết ấy. Trước tình cảm tốt đẹp của các con, Cụ đã vượt qua lễ giáo phong kiến và quyết định chọn Nguyễn Sinh Sắc làm con rể của mình. Năm 1883 đám cưới được tổ chức tại làng Hoàng Trù. Ông bà Hoàng Đường đã dựng ngôi nhà tranh ba gian trong vườn nhà mình để cho đôi vợ chồng mới cưới có chỗ ở riêng. Từ mối duyên tơ đựơc cha mẹ kết nên, ông Sắc và bà Loan đã sinh ra cho đất nước những người con vĩ đại: Chị Thanh (1884-), Cậu Khiêm (1888), Nguyễn Sinh Cung (1890)- Chủ tịch Hồ Chí Minh và bé Nguyễn Sinh Xin (1901).
Cụ Hoàng Đường qua đời vào ngày 7/4 năm Quý Tỵ (1893). Dẫu chỉ được sống cùng với ông ngoại 3 năm, nhưng trong những năm tháng đầu đời quan trọng ấy, qua những câu chuyện giản dị, những lời khuyên mộc mạc, những câu hò ví dặm... mà ông ngoại đã đọc, đã hát cho bé Cung nghe, tuy chưa hiểu hết một cách trọn vẹn, song cũng đã có tác động rất lớn đối với việc hình thành nhân cách của cậu bé. Ông ngoại, bà ngoại, dì An và đặc biệt gần gũi nhất là người mẹ kính yêu đã thổi vào tâm hồn bé Cung tình thương yêu con người, lòng nhân hậu bao la. Từ thực tiễn chứng kiến những nỗi đau của bà con nhân dân, của dân tộc, tâm hồn ấy lớn dần theo năm tháng, để rồi thôi thúc chàng thanh niên Nguyễn Tất Thành quyết chí tìm đường cứu nước, cứu dân, thôi thúc Nguyễn Ái Quốc -Hồ Chí Minh lãnh đạo nhân dân giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
Nghĩ về công lao của Bác, chúng ta càng biết ơn những con người có công đầu tiên dệt nên nhân cách Hồ Chí Minh. Để tỏ lòng tri ân, hàng năm, các cấp uỷ, chính quyền, Ban Quản lý Khu di tích Kim Liên đã tổ chức lễ tưởng niệm ngày sinh, ngày mất của những người thân trong gia đình Bác Hồ. Lễ giỗ cụ Hoàng Xuân Đường được tổ chức chu đáo, trang nghiêm vào dịp 7/4 âm lịch hàng năm.
Theo nghean.vn
