Sau đúng một tuần đình công, sáng ngày 28/5, hơn 90% công nhân của Cty TNHH Matrix (KhuCN Bắc Vinh) đã quay trở lại làm việc trong tình cảnh hầu như không giành được thêm quyền lợi nào từ giới chủ trong cuộc đình công kéo dài một tuần, bắt đầu từ ngày 21/5. Tất cả những gì người lao động nhận được chỉ là những lời hứa chung chung, không rõ ràng, cụ thể.

Ngay khi sự việc đình công xảy ra, Lãnh đạo Liên Đoàn Lao động tỉnh Nghệ An cử 2 cán bộ chuyên trách phối hợp với Ban quản lý KTT Đông Nam theo sát diễn biến, trực tiếp làm trung gian hòa giải, bằng các nỗ lực quyền hạn của mình, tìm hiếu, lắng nghe ý kiến người lao động, tìm nguyên nhân, đem ý kiến của họ đàm phán với lãnh đạo DN, và yêu cầu giám đốc đổi thoại trực tiếp, đồng thời tư vấn để chủ sử dụng lao động và người lao động kỷ biên bản cam kết 10 vấn đề mà công nhân yêu cầu.

Ông Nguyễn Chí Công – Trưởng Ban chính sách pháp luật thuộc Liên Đoàn Lao động tỉnh Nghệ An cho biết: việc đình công tại Công ty TNHH Matrix được xếp vào hình thức “đình công về lợi ích” (chiếm 90% trong tổng số các vụ đình công ở Việt Nam hiện nay). Tuy nhiên, vụ việc đình công này, công đoàn cũng khó xử lý, phân định bởi công nhân đòi tăng lương là hoàn toàn hợp lý và chính đáng trong bối cảnh đồng lương chưa thể đáp ứng được nhu cầu thực tế của cuộc sống. Tuy nhiên, chủ sử dụng lao động cũng làm đúng quy định pháp luật của nước ta về mức lương tối thiểu trả cho người lao động. 
 

Qua sự việc trên, có thể thấy vài trò của Công đoàn cơ sở vẫn chưa phát huy được hiệu quả. Theo ông Công, sự việc xuất phát từ ba nguyên nhân chính: Tình hình thực tiễn của người lao động tại Cty Matrix; Công đoàn tại Cty Matrix còn yếu do mới chuyển giao từ Công đoàn Tp Vinh về, trực thuộc Công đoàn BQL KTT Đông Nam; Cuối cùng là xuất phát từ tổ chức công đoàn tại công ty chưa nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của người lao động, chưa phát hiện ra mâu thuẫn nội tại để kịp thời báo cáo lên công đoàn cấp trên xử lý. Mặt khác, người làm công tác công đoàn ở DN đang hưởng lương từ DN đó. Bởi vậy, nhiều nơi người lao động chưa tin tưởng vào người đại diện bảo vệ quyền lợi cho mình, dẫn đến họ hành động tự phát.

Để đảm bảo quyền lợi cho người lao động, đồng thời tránh xẩy ra những vụ đình công như tại Cty Matrix vừa rồi, ông Nguyễn Chí Công đưa ra giải pháp: Công đoàn BQL KTT Đông Nam phải có sự quan tâm sâu sát các công đoàn cơ sở, nắm bắt tâm tư nguyện vọng của người lao động ở các DN trong KTT Đông Nam để nhanh chóng tìm giải pháp. Có thể đặt các hòm thư góp ý trong các DN để tạo kênh riêng cho công nhân phản ánh. Tạo thời gian để sinh hoạt công đoàn. Và, điểm cuối cùng, mấu chốt nhất là cán bộ công đoàn chuyên trách tại DN phải được hưởng lương từ Liên đoàn lao động chứ không hưởng lương từ chủ sử dụng lao động, có như vậy mới tạo niềm tin cho người lao động với cán bộ công đoàn cơ sở.

Luật sư: Nguyễn Vinh Diện -Văn phòng Luật sư Vinh Diện&Cộng sự

Để đánh giá sự việc đình công một cách khách quan, đúng luật, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với luật sư: Nguyễn Vinh Diện -Văn phòng Luật sư Vinh Diện&Cộng sự tại TP Vinh:

PV: - Thưa luật sư, sự việc công nhân CTy TNHH Matrix đình công đòi lợi ích như Báo Nghệ An đã nêu có đúng luật không?

Ông Nguyễn Vinh Diện: - Theo chúng tôi được biết, cuộc đình công tại Công ty TNHH Matrix là cuộc đình công tự phát do tập thể người lao động tổ chức và thực hiện, không do Ban chấp hành công đoàn cơ sở tổ chức, lãnh đạo. Đây là cuộc đình công không đúng với các quy định của pháp luật. Theo quy định tại Điều 172a, Điều 173 Bộ luật Lao động năm 1994, được sửa đổi, bổ sung các năm 2002, 2006 và 2007 thì đình công phải do Ban chấp hành công đoàn cơ sở tổ chức, lãnh đạo.

Trường hợp Công ty TNHH Matrix chưa có Ban chấp hành công đoàn cơ sở thì việc đình công được coi là hợp pháp khi cuộc đình công đó được tổ chức và lãnh đạo bởi đại diện do tập thể lao động cử và việc cử này phải được thông báo cho Công đoàn thành phố Vinh trước khi đình công.

PV: - Việc ông giám đốc công ty TNHH Matrix trả lời 10 nội dung kiến nghị nhưng công nhân vẫn thấy chưa thỏa đáng , xin ông cho ý kiến ?

Ông Nguyễn Vinh Diện: - Trả lời của đại diện Công ty TNHH Matrix là chưa thỏa đáng, chưa giải quyết được một số vấn đề chính đáng mà người lao động đưa ra vì còn rất chung chung, trong khi đó người lao động cần những câu trả lời, những giải pháp cụ thể. Chẳng hạn, lương làm việc trong ngày lễ, ngày tết thì phải trả gấp ba trăm phần trăm lương ngày bình thường và không được trả chậm quá 15 ngày, trường hợp đặc biệt không được quá 01 tháng, nếu trả chậm thì người sử dụng lao động phải đền bù cho người lao động một khoản tiền ít nhất bằng lãi suất tiền gửi tiết kiệm cho Ngân hàng nhà nước công bố tại thời điểm trả lương; Còn việc trả lời công đoàn ở DN không bảo vệ quyền lợi cho người lao động vì do mới thành lập chưa có kinh nghiệm là hoàn toàn không thỏa đáng và không đúng các quy định của pháp luật…

PV: - Tuy đến sáng 28/5,90% công nhân đã trở lại làm việc, nhưng mọi cam kết của lãnh đạo DN với công nhân vẫn chưa thấy được cải thiện. Theo ông, những cơ quan chức năng nào cùng tiếp tục vào cuộc để bảo vệ quyền lợi chính đáng cho công nhân và doanh nghiệp ?

Ông Nguyễn Vinh Diện: - Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An với tư cách là cơ quan quản lý nhà nước về lao động trên phạm vi cả tỉnh đã có ý kiến chỉ đạo các cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, xử lý vụ việc trên.

-Sở Lao động, Thương binh và Xã hội thành lập Đoàn thanh tra nhà nước về lao động tại Công ty TNHH Matrix để thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật về lao động, an toàn lao động và vệ sinh lao động; Điều tra những vi phạm về tiêu chuẩn lao động; Hướng dẫn Công ty xây dựng và áp dụng các tiêu chuẩn, quy trình, quy phạm về an toàn lao động, vệ sinh lao động; Xử lý theo thẩm quyền và kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền xử lý các vi phạm pháp luật lao động.

-Liên đoàn lao động động tỉnh là cơ quan đại diện và bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình làm việc với Công ty TNHH Matrix, lấy ý kiến người lao động để có các biện pháp bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của người lao động.

Trong chừng mực nhất định, Đoàn thanh tra hoặc Sở Lao động, Thương Binh & Xã hội, Liên đoàn lao động tỉnh có thể cử cán bộ tư vấn pháp luật cho người lao động về đình công và các quy định khác của pháp luật về lao động để người lao động đình công đúng pháp luật và bảo vệ quyền lợi của chính mình.

PV: - Xin cảm ơn Luật sư .

Qua sự việc trên, nhìn vào điều kiện cụ thể hiện nay ở tỉnh ta, vấn đề cần bàn là chúng ta cần quan tâm nhiều hơn đến hai loại hình doanh nghiệp đang góp phần đáng kể trong phát triển kinh tế xã hội tỉnh nhà, để có cách ứng xử phù hợp vì lợi ích của người lao động cũng như lợi ích của xã hội. Tuy nhiên, đối với doanh nghiệp nước ngoài, doanh nghiệp tư nhân, chủ doanh nghiệp sẽ cố gắng thu lợi tối đa về cho mình và “quên” việc bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp cho người lao động.

Vì vậy, cần phải kịp thời giải quyết các vấn đề bức xúc đang tồn tại trong bản thân các doanh nghiệp và trên cơ sở đó, từng bước góp phần chủ động giải quyết các vấn đề kinh tế – xã hội đang nảy sinh. Rõ ràng, để tiếp tục thúc đẩy sản xuất phát triển, cải thiện, tạo sự hài hoà trong quan hệ lợi ích giữa hai tầng lớp xã hội: người sử dụng lao động và người lao động, theo chúng tôi, trước hết, cần quan tâm giải quyết một số vấn đề cơ bản sau: khuyến khích người sử dụng lao động thu lợi nhuận phù hợp, chính đáng; tăng cường kiểm tra, đẩy lùi tiêu cực; có chính sách phân chia lợi nhuận công bằng; biểu dương chủ doanh nghiệp có thành tích cải thiện đời sống người lao động; quan tâm và giúp đỡ người có thu nhập thấp; người sử dụng lao động và người lao động có sự thống nhất và minh bạch về lợi ích; công đoàn cần thực hiện đúng vai trò và nhiệm vụ của mình trong doanh nghiệp.

Một thực tế hiện nay, phần lớn lao động phổ thông đều xuất thân từ nông thôn, họ chưa qua đào tạo, chưa quen với lao động công nghiệp, hành động thường bột phát, do vậy không nên đổ lỗi cho nhau mà nên tìm nguyên nhân chính về động lực đình công, để giải quyết tận gốc mâu thuẫn, tổ chức công đoàn cần thực hiện tốt vai trò của mình.

Sự việc đình công diễn ra an toàn, công tác an ninh được thắt chặt nhờ lực lượng công an TP Vinh đã vào cuộc kịp thời, triển khai nhiều biên pháp nghiệp vụ đồng bộ, phối hợp với các lực lượng trên địa bàn, bảo vệ tài sản cho nhà đầu tư, đảm bảo an ninh, an toàn tính mạng cho người lao động đình công và lãnh đạo công ty, đồng thời điều tra ngăn chặn kịp thời những kẻ xấu bên ngoài lợi dụng kích động, làm ảnh hưởng đến an ninh trật tự trên địa bàn, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư của tỉnh nhà.

Tuy công nhân đã trở lại làm việc nhưng lực lượng công an vẫn tiếp tục đảm bảo an ninh, an toàn cho người lao động. Đó là chỗ dựa về mặt an ninh trật tự cho các nhà đầu tư và người lao động để họ yên tâm trở lại làm việc.

Theo Báo Nghệ An